Šah u BL

Šah u Banjaluci 1920-1950.

Šah je u Banjaluci, prije nego je institucionalizovan, bio privilegija viših društvenih krugova. Šahovska snaga odmjeravana je za kafanskim stolovima ”Balkana” i ”Bosne”. Profesor Franjo Harazim došao je u Banjaluku 1897. iz Karlovca, gdje se družio sa Isidorom Grosom, donijevši zavidno iskustvo u komponovanju i rješavanju problema, dok su se profesori Ilija Mihić i Nikola Kozomara zaposlili na Velikoj realki 1911. odnosno 1912.

U Banjaluci je boravio i inž. Martin Rajner, koji je 1924. u Zagrebu remizirao sa Laskerom.
U Banjaluci su između 1920. i 1926. odigrana dva šahovska turnira. Na jednom je pobijedio Branislav Simić, jedan od osnivača Sportskog kluba ”Balkan” i učesnik klupskog prvenstva za 1927/28, a na drugom Novljanin Jovan Nikolić, koji je potom otišao na studije u Beograd.

Inicijatori osnivanja šahovskog kluba bili su Veselin Masleša, braća Vojislav, Veljko i Svetolik Đorđević, Nikola Kozomara, Ranko Zečević, Emil Herman, Rudolf Keler i drugi.
Šahovska sekcija formirana je početkom novembra 1926. u okviru Đačkog SK ”Balkan” i odmah je stupila u članstvo Šahovskog saveza Kraljevine SHS. Već 21. novembra iste godine organizovan je turnir za titulu prvaka Sekcije za 1926/27.
Činjenica da je prvenstvo Sekcije organizovano tako brzo, kao i da se na startu pojavio impozantan broj učesnika (19), snažno potkrepljuje pretpostavku da je, istina neorganizovano, u Banjaluci bujao šahovski život.
Prvo prvenstvo Sekcije ostavilo je i prvi pisani dokaz o organizovanom šahovskom životu u Banjaluci. Prvo mjesto podijelili su Emil Herman i Salamon Poljokan. Pobjednikom je, na osnovu međusobnog susreta, proglašen ovaj prvi, koji je i prije starta važio za favorita. Tek četvrto mjesto, sa značajnim zaostatkom, pripalo je inž. Martinu Rajneru, prvorazrednom igraču Zagrebačkog ŠK.
Uskoro, 17. aprila 1927, organizovan je Vaskrsni turnir, na kojem je trijumfovao Vojislav Đorđević, dok je drugi bio M. Rajner. Drugo klupsko prvenstvo održano je 17.9–10.10.1927. Zasluženo i nadmoćno, ponovo je trijumfovao E. Herman.

Meč između ŠS ”Balkan” i učenika Gimnazije, odigran 27. novembra 1927. i završen rezultatom 2,5:2,5, pokazao je da je došlo do promjene odnosa snaga i da na scenu stupa generacija mladih šahista. Školske 1928/29. učenici sedmog razreda Realne gimnazije su imali ekskurziju duž jadranske obale.

U povratku su odmjerili snage sa zagrebačkim vršnjacima i do nogu ih potukli. Uostalom, već 1928. je na Vaskrsnom turniru zasluženo pobijedio Mladen Paternoster, učenik šestog razreda Gimnazije.
”Balkan” je otpočeo i sa organizovanjem takmičarskih i prijateljskih mečeva, M. Rajner je držao redovno časove iz šahovske teorije, organizovani su i veoma popularni susreti gimnazijalaca i starijih članova.

Banjalučani su 20. maja 1928. gostovali u Bosanskoj Gradišci i u prijateljskom meču igrali neriješeno sa domaćinima. Tamošnji klub su 18. marta 1928. osnovali Veselin Gvojić, Momčilo Bjelanović, Mirko Katušić, Mehmed Sokol, Zdravko Basurić, Božidar Knežević, Šćepan Jakovljević, Bogdan Turudija, Bogoljub Petrović, Radomir Đermanović, Jovan Kalafatić, Andrija Lazić i Kasim Džumhur.
Prije toga, decembra 1927, neutvrđenog dana, osnovan je Šahovski klub u Brodu. Prema sačuvanom spisku, okupljao je 20 članova. Kraljevska banska uprava Vrbaske banovine dala je saglasnost na klupska pravila tek 6. avgusta 1928.
”Balkan” se 1928. uključio u ciklus takmičenja za ekipno prvenstvo države. Održavši neriješen rezultat, Banjalučani su 22. jula 1928. uspješno debitovali na gostovanju u Karlovcu. Povoljan rezultat u prvom odmjeravanju snaga sa klubovima van Vrbaske oblasti im je ulio samopouzdanje. Nepoznato je zašto su oni na važno gostovanje otputovali bez jednog igrača. Rezultat (kontumacija) na drugoj tabli praktično je eliminisao sastav ”Balkana”.

Ekipno prvenstvo Jugoslavije odigrano je u Zagrebu 15–17. avgusta 1930. Bila je to smotra, izuzimajući novosadski i subotički, 12 najjačih klupskih sastava u državi. Takmičenje je izazvalo ogromno interesovanje jer prethodne godine nije organizovano, a promijenjene su i takmičarske propozicije. Napušten je kup sistem, takmičenje se odvijalo u jednom mjestu, a umjesto dotadašnjih osam, ekipu su činila četiri takmičara.
Ekipe su, prema procijenjenoj snazi, svrstane u tri grupe. Banjalučki ”Balkan” je, uz Beograd, Virje i tek formirani zagrebački ŠK ”Maksimir”, formirao A grupu.
Banjalučani su sa 3:1 savladali Virje i ”Maksimir” i u odlučujući susret ušli sa pola poena zaostatka za Beograđanima. Prvo učešće na ekipnom prvenstvu i činjenica da je ”Balkan” imao najmlađi sastav, bili su dovoljni da privuku svu naklonost publike. Susret je završen neriješenim rezultatom, koji je Beograđane odveo u finale. Banjalučani su bili na pragu uspjeha, jer je Marko Tišma nadigrao Jovana Nikolića, a onda nadmoćnu poziciju pretvorio u poraz. Među banjalučkim igračima su se istakli N. Pavlić i M. Paternoster, koji su trijumfovali u sva tri susreta.

Finiš klupskog turnira za 1930/31. protekao je u znaku iščekivanja svjetskog šahovskog šampiona Aleksandra Aljehina. Banjalučka simultanka, četrnaesta u okviru Aljehinove jugoslovenske turneje, odigrana je 10. januara 1931. u dvorani Hrvatskog doma ”Nada”. Simultanka je započela u 20:25 časova, a završila narednog dana u 2:30.

Aljehinu se suprotstavilo 35 igrača iz Banjaluke, Kotor Varoša, Novog i Gradiške. Savladali su ga Martin Rajner, Pavel Vitoldovič Didzinski i Nikola Kozomara, dok su remizirali Josip Klajnmajer, Radomir Milošević, Emil Herman, Ludvig Kovačić i Svetolik Đorđević. Četvorica prvoplasiranih sa klupskog turnira Aljehina su savladali sa 3,5:0,5.
Zajedno sa Aljehinom, te noći je u šahovsku istoriju ušao muzičar i jedan od najboljih gradiških fudbalera Milorad Vasić Miles:

Aljehin – Milorad Vasić
Banjaluka 10. januara 1931.

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Sc3 Lb4 4. Ld3 Lc3 5. bc3 h6 6. La3 Sd7 7. De2 de4 8. Le4 Sgf6 9. Ld3 b6 10. De6 fe6 11. Lg6 mat!

Već 20. aprila 1931. u goste je stigla još jedna velika svjetska zvijezda – austrijski velemajstor Rudolf Špilman. I njegova simultanka je priređena u dvorani ”Nade”, koja je i ovaj put bila pretijesna za sve ljubitelje šaha. Nakon snažnog otpora Aljehinu, publika je očekivala čudo. Ono je i najavljeno kada je Kirilo Dimitrijević doveo domaćine u vođstvo, a nepunih dvadeset minuta kasnije R. Keler izborio remi. No čudo je izostalo. Špilmana je te noći savladao još samo Svetolik Đorđević, dok su remije izborili E. Herman, M. Rajner, Salamon Poljokan i gđa Rabrenović. Ukupan rezultat simultanke je bio 24:4 u korist Špilmana (+22, =4, -2). Simultanka je trajala od 9:08 do 16:15 časova.

Nastup gospođe Rabrenović je u ono vrijeme predstavljao svojevrsnu atrakciju. Njen remi nije rezultat džentlmenskog Špilmanovog gesta, već je izboren za tablom nakon gotovo šest sati borbe!
Vodeće banjalučke igrače čekao je težak ispit. Nacionalni savezni amaterski turniri bili su jedinstvena prilika za afirmaciju i za osvajanje titule majstora.

Na redu je bio 8. nacionalni savezni amaterski turnir. Stečeno organizaciono iskustvo, uspjeh na lanjskom ekipnom šampionatu i činjenica da Banjaluka ima nekolicinu igrača majstorske snage bili su dovoljni razlozi da joj se povjeri organizacija.
Turnir je započelo 18, a završilo 14 igrača. Istupili su Vitomir Avramov, Mladen Grenčarski, Bogomir Prebeg i Zlatko Vajs. Predstavnici domaćina bili su Nikola Pavlić, Pavel V. Didzinski i Martin Rajner. Prva dvojica su se svojim plasmanom definitivno afirmisali, a 10. mjestom nije razočarao ni inž. M. Rajner, koji je, kao predsjednik organizacionog odbora, podnio glavni teret brojnih nešahovskih nedaća i problema.

Od samog starta, nanizavši pet uzastopnih pobjeda, nametnuo se Petar Trifunović, 21-godišnji Šibenčanin. U konačnom plasmanu Nikica Pavlić je zauzeo drugo mjesto, sa samo pola boda manje od Trifunovića.

Ludvig Gabrovšek – Nikola Pavlić
Banjaluka 1931. 1. d4 d5 2. Sf3 Sf6 3. e3 e6 4. Ld3 Ld6 5. De2 Sbd7 6. Sbd2 0–0 7. e4 de4 8. Se4 Se4 9. De4 f5 10. De6. Kh8 11. Db3 De8 12. Kf1 Sf6 13. c4 b6 14. Dc2 Se4 15. b3 Lb7 16. Lb2Dg6 17.h4 Lf4 18. h5 Dh6 19. Td1 Tae8 20. Lc1 g5 21. Lb2. g4 22. d5 Kg8 23. Sd4 Lc8 24. Lc1 g325. Le4 fe4 26. f3 ef3 27. gf3 Lg4 28. Kg2 Lc1 29. Tc1 De3 30. Th4 Lf3 31. Sf3 Df3 32.Kg1 Te2 0:1.

Po završetku takmičenja priređena je egzibicija kakva u Banjaluci nije ponovljena. Bora Tot je odigrao simultanku naslijepo protiv šestorice protivnika i nakon tri časa trijumfovao sa 2:1 uz tri remija.
Banjalučki igrači nisu stigli ni da srede utiske sa tek završenog nacionalnog turnira, a već su pakovali kofere. U Zagrebu ih je čekao težak ispit. Jedan od rijetkih gostiju koji je ostao na završnom turnirskom banketu bio je Bora Tot. Umjesto kući u Beograd, Tot se sa Banjalučanima zaputio u Zagreb. Tamo je ispraćen najjači sastav: Bora Tot, Pavel Didzinski, Martin Rajner i Nikica Pavlić, a za vođu puta određen je Milovan Đ. Popović.
Na ekipnom prvenstvu Kraljevine je nastupilo osam klubova iz Hrvatske i Bosne (Zagreb, Virovitica, Banjaluka, Bosanska Gradiška, Zavidovići, Brod na Savi, Virje i Novigrad Podravski), dok predstavnici Srbije i Slovenije nisu doputovali. Sastav učesnika je u velikoj mjeri skrojila svjetska ekonomska kriza. Domaćini nisu smogli sredstva da gostima obezbijede lanjske pogodnosti, pa su se na startu uglavnom našli predstavnici gradova koji su blizu Zagreba.
Već u prvom kolu, 29. avgusta u osam ujutro, došlo je do sudara favorita. Banjalučani su minimalnim rezultatom savladali dotad neprikosnovene Zagrepčane i najavili senzaciju. Igralo se po eliminacionom sistemu, pa su Zagrepčani eliminisani već na startu. Oni su protestvovali, no neuređen sistem registracije igrača dopuštao je Bori Totu nastup, a povrh svega, njegov poraz sa Milanom Filipčićem nije išao na štetu domaćina.

U naredna dva kola Banjalučani su, takođe minimalnim rezultatom, savladali sastave Virovitice i Broda na Savi i osvojili ekipno prvenstvo Kraljevine. Banjaluka je postala tek treći grad koji je zaslužio to priznanje. Prethodnih godina titula je bila uglavnom rezervisana za neprikosnoveni Zagreb, dok je jednom odličje otišlo u Ljubljanu.

Na prvenstvu se dobro držala i ekipa Gradiške (6. mjesto), iako je nastupila sa samo dvojicom igrača.
Nakon toga je šahovski život krenuo nizbrdicom. Na to je najviše uticala činjenica da je niz mladih talentovanih igrača otišao na studije u Beograd ili Zagreb.
U hotelu ”Palas” je 14. januara 1934. održana vanredna skupštinska sjednica, na kojoj je donesena odluka o izdvajanju Šahovske sekcije iz SK ”Balkan” i formiranju samostalnog Banjalučkog šahovskog kluba, dok je na sjednici Upravnog odbora od 8. marta 1934. donesena odluka o stupanju u članstvo JŠS.
Nikica Pavlić je 4. maja 1934. u hotelu ”Palas” odigrao simultanku na 25 tabli (+22, =0, -3), ostvarivši rezultat bolji od onog koji su sedam mjeseci kasnije u Banjaluci postigli Vasja Pirc i Ozren Nedeljković.
Nedeljković je gostovao u Banjaluci 27. novembra 1934. Nakon šest časova borbe on je postigao 15:9 (+11, =8, -5). Pošto Nedeljkoviću nije suprotstavljen prvi banjalučki ešalon, rezultat domaćina ocijenjen je kao povoljan.
Vasja Pirc je gostovao 4. decembra 1934. Njegova odluka da igra protiv 42 igrača vrijedna je respekta. Nakon šest sati igre on je slavio sa 26:5 uz 11 remija.
Na 11. nacionalnom saveznom amaterskom turniru u Beogradu (5–22. avgust 1934) nastupili su Nikica Pavlić i bivši Banjalučani Pavel Vitoldovič Didzinski i Jovan Nikolić.

”Vrbaske novine” od 5. juna najavile su da 9. juna 1935. Banjalučki ŠK priređuje zbilja retku atrakciju, meč starih rivala Pavlić – N. Kozomara, u kojem će pešaci, lovci i druge figure biti od krvi i mesa. Nije poznato da li je partija živim figurama i realizovana.
Krajem jula 1935. osamnaest najboljih šahista započelo je prvenstvo Šahovske sekcije Narodne čitaonice u Bosanskom Novom. Turnir su vodili geometar Josip Klajnmajer, igrač majstorske snage i pobjednik nad Aljehinom 1931, i Jovan Nikolić. Planirano je da njih dvojica po završetku turnira odigraju egzibicioni meč, a bolji iz meča odigrao bi zatim partiju naslijepo sa prvakom Sekcije.
Krajem januara 1935. Nikica Pavlić je pri Klubu akademičara Banjaluke, koji je okupljao marksistički orijentisane studente, formirao šahovsku sekciju. Naredne godine šahovska sekcija osnovana je i pri Klubu nacionalnih akademičara, a uskoro i u Gornjem šeheru. Osim ovih, odranije je djelovala sekcija pri Građanskom sportskom klubu ”Krajišnik”.
Umjesto prvobitno planiranog 17. aprila, Aljehin je u ranim jutarnjim satima 1. maja 1936. doputovao vozom iz Ljubljane u Banjaluku i odsjeo u hotelu ”Palas”, koji je bio i pozornica za njegov nastup.
U večernjim satima je otpočela simultana produkcija na 40 tabli. Banjalučki omladinci pobrinuli su se za to da na međunarodni praznik radnika pored svake table postave po crveni karanfil.

Nakon gotovo sedmočasovne borbe, simultanka je završena u subotu 2. maja u četiri ujutro. Aljehina su pobijedila dvojica potonjih narodnih heroja – Stjepan Pavlić Pipo i Velimir Stojnić, te Zvonimir Jesih i prof. Kemal Hadžiomerspahić, dok su desetorica učesnika, među kojima i Nikica Pavlić, izborili neriješene rezultate.

Nakon toga je nastavljeno osipanje kadra, a klupske aktivnosti svedene su na prijateljske mečeve sa Prijedorskim ŠK i klupska prvenstva. Tako je, primjera radi, kod ŠSJ za 1937. registrovano samo 15 igrača. Uoči Drugog svjetskog rata je šahovski život u Banjaluci zamro.
Banjalučki šahisti bili su aktivni i u Beogradu. Milenko Šteković, kasnije poznati matematičar, i potonji pravnik Mladen Vezilić, koji je službovao u Kabinetu predsjednika Republike i sa njim putovao brodom ”Galeb” po zemljama zapadne i sjeverne Afrike, kao beogradski studenti su učestvovali u formiranju Šahovske sekcije Studentskog doma.
Milovan Đ. Popović je sa grupom omladinaca okupljenih oko Narodne odbrane formirao u Beogradu Omladinski šahovski klub.

Nema podataka o tome da se u toku okupacije igrao takmičarski šah, a ako i jest, poslije Drugog svjetskog rata nije bilo uputno da se o tome govori. Ostalo je sjećanje da su slovenački šahisti inž. Milan Vidmar ml. i inž. Boris Sikošek u Banjaluci proživjeli svoje izgnaničke dane i da su u ”Palasu” često igrali slobodne partije. Poznato je i da je Vidmar ml. u toku Drugog svjetskog rata nastupio na turniru u Kotbusu, u Njemačkoj.

Odmah po oslobođenju državne vlasti su usvojile sovjetski koncept sportskog organizovanja, te je širom zemlje došlo do organizovanja fiskulturnih društava. U Banjaluci su osnovana fiskulturna društva ”Borac”, ”Željezničar” i ”Grafičar”, a u okviru njih i šahovske sekcije. Vodeći banjalučki igrači nastupali su za ”Željezničar”. Pored ove tri, tokom 1945. godine formirane su i šahovske sekcije pri Radničkom kulturno-umjetničkom društvu ”Pelagić” i Oficirskom klubu 53. divizije. U brojnim preduzećima, ustanovama i školama formirani su šahovski aktivi, kao niži organizacioni oblici.
Na Drugom kongresu Fiskulturnog saveza Jugoslavije, 16–17. aprila 1948. godine, donesena je odluka o osnivanju Šahovskog saveza Jugoslavije i njegovom osamostaljenju. Osnovni organizacioni oblik postaje klub, a neposredno niži sekcija.
Početkom 1949. osnovan je Šahovski klub ”Nikica Pavlić”, kome su dodijeljene prostorije u hotelu ”Palas”. Šahisti su bili u prilici da kroz zidove slušaju Predraga Gojkovića Cuneta. Uskoro je i ŠS ”Željezničar” prerastao u klub, dok je 1951. formirana vrlo aktivna ŠS PTT. Decembra 1951. ”Nikica Pavlić” je prvi put nastupio u saveznoj konkurenciji. Na takmičenju Druge savezne lige, formiranoj prethodne godine, klub je zauzeo posljednje mjesto.
U toku 1953. u fabrici ”Rudi Čajavec” osnovan je ŠK ”Mikron”, naredne ŠK ”Petar Drapšin”, koji je djelovao u okviru Banjalučkog garnizona, a u jesen 1956. ŠK ”Budućnost”.
”Mikron” je okupio oko 300 članova, a pristupili su mu gotovo svi vodeći članovi ”Nikice Pavlića”, koji je 1954. okupljao tek 20-ak članova, pa je u toku 1958. ugašen.
Slijedili su i prvi organizacioni uspjesi.
Aprila 1949. u Banjaluci je gostovao Bora Kostić, odigravši dvije simultanke. Na prvoj je ostvario 30,5:4,5, a na drugoj 37:5.
Banjaluka je 23–30. jula 1949. bila domaćin kvalifikacionog turnira za ekipno prvenstvo Jugoslavije. U Prvu saveznu ligu, gdje ih je čekalo šest starosjedilaca, plasirali su se beogradski ”Metalac” i mariborski ”Polet”.
Juna 1950. ŠK ”Nikica Pavlić” je organizovao savezni turnir majstorskih kandidata sa 13 učesnika. Bertok, B. Pavlović, Kozomara i Živanov kvalifikovali su se za polufinalni turnir prvenstva države.

Nakon ovih obećavajućih početaka, uslijedio je “zlatni” period BL šaha, koji je obilježio veliki broj klupskih i pojedinačnih uspjeha BL šahista, te vrlo živ i bogat šahovski život u gradu. Taj period trajao je od 1950-tih pa sve do raspada SFRJ, kada je BL dala prva dva BH velemajstora, te više izvanrednih klupskih trijumfa (prije svega ŠK “Nikica Pavlić”, ali i drugih klubova) i uz to organizaciju poznatih međunarodnih Banjalučkih turnira.

---

Prvi bosanskohercegovački velemajstor: Milan Vukić

Milan Vukić rođen je 19, avgusta 1942. godine u Hadrovcima, opština Sanski Most. Po završetku osnovne škole upisao je Vojnu školu u Zadru 1958 godine. To je bio ključni mement za njegovu šahovsku karijeru jer je tu naučio da igra šah – na požarstvu i dežuranjima tokom škole. Dakle, šah je naučio da igra relativno kasno, pogotovo za današnje standarde, u svojoj osamnaestoj godini. S obzirom da je bio drugi po uspjehu u svojoj klasi pitomaca mogao je da bira garnizon u kojem će biti na službi. Srećom po banjalučki šah, Vukić se odlučio za naš grad u koji dolazi septembra 1960. U početku šah je igrao tek povremeno, a glavna ljubav je bio biciklizam: četri godine je bio član biciklističkog kluba „BSK“. Zajedno s njim u klubu je tada bio i čuveni Božo Vukadinović, koji se kasnije proslavio vožnjama na „zidu smrti“.

Godine 1965. odlazi na službu u Kičevo ali poslije svega pola godine odlučuje da napusti vojnu službu i vraća se u Banjaluku, gdje se zaposlio kao službenik u vojnom odsjeku. Početkom sljedeće godine kao trećekategornik nastupa na kvalifikacionom turniru za prvenstvo BiH, zahvaljujući okolnosti da se turnir igrao u našem gradu. Iako tek početnik, plasira se na prvenstvo BiH na kome osvaja senzacionalno drugo mjesto i tako se plasira na polufinale prvenstva Jugoslavije koje se igralo septembra iste godine u Vrnjačkoj Banji. I tu osvaja drugo mjesto i plasira se na šampoinat Jugoslavije. Taj šampionat se igrao u aprilu 1967. Kraljevu. Nastup na šampionatu je bio veliki uspjeh jer je tu osvojio titulu nacionalnog majstora. Kuriozitet je da je prije toga osvojio i višu titulu internacionalnog majstora. Naime, na osnovu prethodnih uspjeha organizatori međunarodnog turnira u Sarajevu (mart 1967.) su odlučili da jedno mjesto dodijele pobjedniku tromeča M.Vukić, Kemo Osmanović i Slavko Leban. Vukić je bio najbolji u tom tromeču, kvalifikovao se za turnir u Sarajevu i tu ispunio normu za internacionalnog mjastora. Na taj način je u praktično šest mjeseci napredovao od trećekategornika do međunarodnog majstora. Iste 1967. je upisao i Pravni fakultet u Sarajevu, gdje je i diplomirao 1972.god. sa prosječnom ocjenom 9.40.

I pored studija bilo je već tada jasno da je u pitanju najveća zvijezda BH šaha u usponu i da je pred njim blistava šahovska karijera. Naredne godine su to potvrdile. Titulu velemajstora osvaja nakon pobjeda na turnirima u Banjaluci 1974. i Varni 1975.godine. Na taj način postaje prvi šahista iz Bosne i Hercegovine kome je priznata ta titula. Ubrzo je tu titulu osvojio i drugi Banjalučanin Enver Bukić. Tako je Banja Luka 1976.godine imala dva velemajstora, a, recimo Francuska, jedna od zemalja kolijevki šaha, tada nije imala niti jednog igrača s najvišom titulom.

Uslijedile su godine velikih uspjeha i na domaćoj i na međunarodnoj sceni. Nastupio je na čak šesnaest šampionata (!) Jugoslavije zaredom od 1967. do 1982. godine. Na tim šampionatima je tri puta bio prvi i to: u Vranjčkoj Banji 1970.god.; u Portorožu 1971.god. i u Poreču 1974.god Pobjedom na šampionatu 1970. postao je i prvi BH igrač koji se okitio titulom prvaka Jugoslavije. Na šampionatu tadašnje Srbije i Crne Gore u Tivtu 1994. godine osvaja i četvrtu titulu prvaka države. Dva puta je bio i prvak Jugpslavije u rapidu: u Puli 1988.god. i Sarajevu 1989.god. Višestruki je prvak BiH i Republike Srpske.

Nastupao je za reprezentaciju Jugoslavije 96 puta, na raznim takmičenjima: od studentskih olimpijada, Balkanijada, Evropskih prvenstava i raznih međudržavnih mečeva.

Nastupao je, često kao vodeći igrač, za mnoge velike klubove: „Iskru“ (Bugojno) sa kojom je osvojio kup SFRJ 1984. i 1985.god.; „Merkur“ (Grac) sa kojim je osvojio titulu prvaka Austrije 1989., 1989. i 1991.godine.; „Agrouniverzal“ (Beograd), „Partizan“ (Beograd) i „JIK Banka“ (Beograd) s kojima je osvajao više titula prvaka države; „Željezničar“ (Sarajevo) s kojim je pobijedio na Premijer ligi BiH, itd.

Sve Vukićeve trijumfe na međunarodnoj sceni tokom karijere koja je trajala šest decenija je nemoguće pobrojati. Ovo su samo neka od prvih mjesta na međunarodnim turnirima: Rim 1970, Banja Luka 1974, Zemun 1980, Čačak 1981, Obervart 1990, Skoplje 1993 itd. Samo je u Francuskoj nastupio na šest turnira u periodu 1982-85. i svih šest je i osvojio. I pored ovih fascinantnih rezultata, možda su najupečatljivije njegovi nastupi i pobjede na bezbrojnim rapid turnirima. Velemajstor Vukić je živa legenda brzopoteznog šaha. Pobijedio je na šest tradicionalnih vrlo jakih novogodišnjih turnira u Zagrebu, kao i pet puta na još jačem turniru „Politike“ u Beogradu, kao i na stotinama drugih, manje značajnih. I danas, u osmoj deceniji života, i dalje je neprikosnoven u toj vrsti igre i po pravilu je ispred mnogo mlađih protivnika.

______________________________________________________

______________________________________________________

Velemajstor Enver Bukić

Veoma brzo nakon prve velemajstorske titule naš grad dobio je i drugog nosioca ovog najvišeg šahovskog priznanja. Velemajstor Enver Bukić rođen je 2. decembra 1937. godine u Banjoj Luci. Titulu nacionalnog majstora osvojio je 1962. godine na šampionatu Jugoslavije u Skoplju, a titulu međunarodnog majstora 1964. godine nakon uspjeha na turniru u Sarajevu. Velemajstor je od 1976. godine, nakon što je ispunio norme na turnirima u Vršcu i Štipu, na kojima je i trijumfovao. Ostvario je veliki broj izvanrednih rezultata, a posebno su značajne vicešapionske titule na šampionatima SFRJ u Kraljevu 1967.godine i Boru 1976.godine. Enver Bukić je jedini BL igrač koji je igrao na zonskom turniru kvalifikacija iz ciklusa za prvenstvo svijeta i to dva puta: u Vrnjačkoj Banji 1972. godine i Puli 1975. godine.

Sa studentskom reprezentacijom SFRJ osvojio je srebrnu medalju na olimpijadi u Budvi 1963. Za državnu seniorsku reprezentaciju nastupa je preko 90 puta, i osvojio dvije medalje na prvenstvima Evrope: 1973. godine u Batu (Engleska) i 1977.godine u Moskvi. Pobjednik je međunarodnih turnira u Beogradu (1968.), Tuzli (1973), Uljmi (1975), Štipu (1976) i mnogim drugima. Igrajući uglavnom na prvoj tabli decenijama je predvodio ŠK Nikica Pavlić i dao ogroman doprinos sjajnim rezultatima tog kluba. Od 1991. godine živo je u Ljubljani, rodnom mjestu supruge Vere. Enver Bukić je umro 23.februara 2017.godine u Ljubljani, nakon duge bolesti koja je u mnogome uticala i na njegovu kasnu karijeru.

Odigrao je veliki broj klasičnih partija, a pobjeda protiv svjetskog prvka, legendarnog “Gusara iz Rige” se i danas smatra jednom od ključnih partija u benoniju.

Bukic,Enver – Tal,Mihail

YUG-URS Budva 1967

1.d4 Nf6 2.c4 c5 3.d5 e6 4.Nc3 exd5 5.cxd5 d6 6.Nf3 g6 7.e4 Bg7 8.Be2 0–0 9.0–0 Re8 10.Nd2 Na6 11.f3 Nc7 12.a4 Nd7 13.Nc4 Ne5 14.Ne3 f5 15.f4 Nf7 16.exf5 gxf5 17.Bd3 Qf6 18.Rf3 Bd7 19.Qc2 Nh6 20.Bd2 Re7 21.Ncd1 Ne8 22.Rg3 Qd4 23.Nf2 Kh8 24.Bc3 Qxf4 25.Nh3 Qh4 26.Rf1 Bd4 27.Rf4 Qf6 28.Bxd4 cxd4

29.Nxf5 Nxf5 30.Bxf5 Rc8 31.Qxc8 Bxc8 32.Bxc8 Re1+ 33.Kf2 Qe7 34.Be6 Rxe6 35.dxe6 Nf6 36.Rgf3 Ng8 37.Rf7 Qh4+ 38.Rg3 d3 39.Rf8 Qd4+ 40.Kf1 1:0

______________________________________________________________________

FIŠER U BANJALUCI

U Banjaluci je, oktobra 1961, puna tri dana, boravio najveći među najvećima, jedna od najharizmatičnijih i najintrigrantnijih ličnosti dvadesetog vijeka – genijalni Bobi Fišer! Razlog njegovog dolaska u Banjaluku nije bilo učešće na turniru, nego nešto mnogo nevjerovatnije… Bobi Fišer je od početka svoje šahovske karijere bio vezan za tadašnju Jugoslaviju. Još 1959, kao 16-godišnji šampion Amerike on dolazi u Beograd i tu po prvi put doživljava zvjezdani tretman – proganjanje novinara, fanova i oduševljenih građana. Nakon Beograda zaputio se na međunarodni turnir u Portorožu, odakle praktično kreće njegova blistava međunarodna karijera.

Krajem 1961. još jednom se vraća u Jugoslaviju, a ovaj put učestvuje na prestižnom turniru u Bledu, gdje zauzima, bez izgubljene partije, drugo mjesto iza Rusa Mihaila Talja. Odmah nakon Bleda putuje u BiH, gdje ima zakazane simultanke u Sarajevu i, nećete vjerovati, Ljubiji!

Ko je i kako dogovorio taj meč u malom rudarskom mjestašcu pokraj Prijedora nismo uspjeli da saznamo… Prema izjavama svjedoka simultanka je zaista odigrana u tamošnjem Domu kulture, a dogovoreno je da Fišer odmjeri snage sa trideset rudara, šahista. Međutim, po dolasku u Ljubiju desilo se nešto neugodno – mladi Amerikanac osjetio je jake bolove u donjem dijelu stomaka. I pored toga, Fišer je odigrao meč i jednostavno “pomeo” rudare – odnio je 29 pobjeda, uz samo jedan remi!

Ipak, bolovi u stomaku, koji su vjerovatno uticali na Fišerov “nemilosrdni tretman” prema rudarima, bivali su sve jači, pa je američki šahista zatražio da ga hitno vode u bolnicu kod nekog dobrog doktora. Odluka je pala na – Banjaluku, gdje je stigao 7. oktobra. Doktori su utvrdili da ima napad slijepog crijeva.

O dolasku Bobija Fišera u Banjaluku i problemima sa slijepim crijevom pisali su tada svi veći američki i jugoslovenski listovi (ali začudo ne i banjalučke “Krajiške novine”, koje o tome nisu objavile ni slova). Beogradska “Politika” izvjestila je da je slavni šahista smješten na Hirurško odjeljenje Opšte bolnice u Banjaluci.

“Bobi Fišer je juče rano izjutra doveden na naše odjeljenje. Ustanovili smo da je riječ o hroničnim napadu slijepog crijeva. Preporučili smo mu operaciju ali je on to odbio zbog toga što je i ranije u dva maha dobijao slične napade ali ih je suzbio upotrebom antibiotika”, izjavio je za “Politiku” dr. Stipo Ravlić, tadašnji direktor hirurgije u Banjaluci.

Iz krugova bliskih šahisti “procurila” je tada i nevjerovatna informacija kako Fišer smatra da njegova šahovska genijalnost leži baš u tom dijelu stomaka (!?), zbog čega je i odbio operaciju. Uglavnom, banjalučki doktori prepisali su mu terapiju antibioticima i njegovo stanje se uskoro zaista poboljšaldo.

A, kako je Fišer provodio vrijeme u banjalučkoj bolnici?

“ŠIŠANJE” NA BL HIRURGIJI

Priču koja slijedi pronašli smo u bespućima interneta i potpuno je neprovjerena, ali je toliko lijepa da je uzimamo kao potpuno istinitu:

Dok je ležao u bolničkom krevetu u Banjaluci, Fišer je zatražio da ga neko ošiša i obrije, pošto se malo “zapustio”. Doveli su mu Fahrudina Šuvalića, zvanog Štroco, poznatog banjalučkog bricu, ali i strastvenog šahistu. Kada je završio šišanje i brijanje, Štroco je zamolio američkog šampiona da odigraju nekoliko partija, tu u bolničkoj sobi. Začudo, Bobi je pristao!

Banjalučki frizer iz torbe je odmah izvadio već pripremljeni drveni šahovski komplet, i tako se tu, na bolničkom krevetu hirurgije, desio “ljuti” banjalučko-američki šahovski boj, u kojem je Fahro uspio da šahovski “ošiša” Fišera – dobio ga je u dvije ili čak tri partije!

Po završetku, Šuvalić je zamolio Bobija da mu na papiru potpiše da ga je uspio pobijediti, što je Fišer uz smijeh i uradio! Kasnije je ova “diploma” godinama krasila zid Štrocine frizerske radnje…

Nakon tri dana provedena u banjalučkoj bolnici, Fišerovo zdravstveno stanje se veoma poboljšalo, pa je šahovski šampion otputovao u Zagreb. Kako je izvjestila štampa, tu je kupio par cipela i dva odijela (smatrao je da se u Jugoslaviji pravi najbolja odjeća i obuća) i avionom odletio za Minhen i dalje za Ameriku. Tako se završila ova krajiška “avantura” Bobija Fišera… (Siniša Stanić, Mondo)

________________________________________________________________________________________________

II LIGA JUGOSLAVIJE ZAPAD Rijeka, 03 – 05.03.1967 (Šahovski glasnik 15.2 (1967), Politika.)

Druga liga Zapad igrala se u organizaciji ŠO Rijeke i ŠK Kvarner u sali hotela Jadran u Rijeci. Nikica Pavlić je pobedio i plasirao se u Prvu ligu Jugoslavije 1967, a igrao je u sastavu: Bukić, Mihaljčišin, Vukić, Šibarević, Pašalić, Šuvalić, Agić, Karabegović, Kelečević, Lakić. Sudili su Ivan Zorec i Slavko Štamberger.

Somborski ŠK je ispao iz Prve lige Jugoslavije 1966. Prvak Hrvatske je Kvarner, a prvak BiH je Nikica Pavlić. Nakon otkaza prvaka Slovenije ušle su Jesenice.

#	Ime	1	2	3	4	Bp1	Plasman
1	Nikica Pavlić (Banja Luka)	#	6	7	6	19	1
2	Jesenice (Jesenice)	4	#	6½	5½	16	2
3	Somborski ŠK (Sombor)	3	3½	#	6½	13	3
4	Kvarner (Rijeka)	4	4½	3½	#	12	4